Kenmerken ter identificatie en datering

Transportfietsen lijken op het eerste gezicht allemaal op elkaar. Toch is het soms mogelijk door specifieke details het bouwjaar en/of merk te achterhalen. Soms ook niet, de fietsenmaker/smid uit het dorp produceerde ook fietsen, waarvoor hij standaard onderdelen en afbouwframes betrok bij de groothandel. Dan is dateren vrijwel onmogelijk. Dit geldt ook voor de fietsen die opnieuw samengesteld (gerestaureerd) werden met onderdelen van andere fietsen. Maar… niet geschoten altijd mis. Fotografeer en beschrijf het rijwiel en leg het voor aan de specialisten op deze site!

Fotografeer de fiets allereerst van beide kanten. Hiermee wordt bijvoorbeeld de speciale spatbordstang van Juncker zichtbaar. Is het achterspatbord met de hand wit geschilderd of zwart, dateert hij mogelijk van voor de verplichte invoering van het witte spatbord – 1935. Licht op de fiets? Dit werd in 1927 verplicht – de meeste transportfietsen werden tussen 1930 en 1960 gebouwd. Afwijkende frames als kruisframes maken identificatie eenvoudiger.

Kenmerk 1 – bovenkant voorvork en balhoofdstel
Allereerst het balhoofdplaatje. Soms is dit aanwezig. Dan is het merk bekend. Van de grote merken zijn dateringstabellen gemaakt op basis van het framenummer.
Soms ontbreekt het plaatje zelf, maar kunnen achtergebleven gaatjes/verfafdrukken het merk alsnog onthullen.
Maak daarom een foto van het balhoofdstel, compleet met de bovenkant van de voorvork. Het balhoofd van Union is bijvoorbeeld uniek. Zorg dat de bovenkant van de voorvork ook gefotografeerd wordt, ook dit biedt aanknopingspunten.

Kenmerk 2 – framenummer
Framenummer. Dit nummer kan i.c.m. het merk een leeftijd opleveren, maar bijvoorbeeld het lettertype kan het merk duiden. Zoek het framenummer onder het zadel. Soms is een beetje schuurpapier (voorzichtig!) nodig om het nummer leesbaar te maken.
Maak een foto van dit nummer met de macro-stand van je toestel.

Kenmerk 3 – kettingblad
Soms rennen er Gazelles rond in het kettingblad. Daarmee is het merk snel gevonden. Maar er zijn ook andere kenmerken. Maak daarom een foto van de linkerzijde van de trapas met op de achtergrond het kettingblad.

Kenmerk 4 – transfers
Soms zijn ze nog zichtbaar, de transfers op de zadelbuis. Dan heb je een niet al te oude fiets, maar wel een helemaal originele! Soms moet om het transfer te vinden de verf worden verwijderd, dus niet iedereen zal dit proberen. De kans is groot dat het transfer niet meer te vinden is. Transfers staan evt. ook op onderbuis en kettingkast.

Kenmerk 5 – naven
De assen/naven van bekende merken hebben een bouwjaar. Daarnaast kan de fiets een doortrapper zijn – fietsen zonder rem werden in de jaren ’50 verboden.

Kenmerk 6 – herkomst
Informeer bij aanschaf van een fiets altijd naar de herkomst. De streek waar de fiets eerstehands rondreed werd mogelijk ook geproduceerd in die streek. In het zuiden zijn meer Cyrussen dan in het noorden.

Kenmerk 7 – voordrager
Is het rek niet van Roelewiel/Standaard, de standaardgrossier voor voordragers, kan het een rek zijn dat gemaakt werd door de fietsfabrikant zelf.


Met dank aan Marcel voor deze tekst met foto’s. Heb je aanvullingen! Graag!

34 gedachten aan “Kenmerken ter identificatie en datering”

  1. Soms kom je een transportfiets tegen waar het stuur verchroomd is (geweest), deze is dan vrijwel zeker van na de oorlog (jaren 50/60). Als een transportfiets helemaal origineel is en verzinkte spaken heeft is deze ook uit de jaren vijftig of later. Daarvoor waren de spaken zwart gelakt of chemisch gezwart.
    Voor de rest heeft een transportfiets als nadeel dat als je erna op je (dure) tourfiets stapt dat deze nu aanvoelt als een slappe kinderfiets.
    Gr. Erwin

    1. Hallo erwin

      Adek /Germaan en Gazelle zie folder materiaal ! in de jaren 30 en ouder veelal met verchroomd /vernikkeld stuur ,balhoofdstel ,vorkkroon en cranckstel .
      in de latere jaren 30 en 40 werd het volgens mij meer zwart om de prijs te drukken .

      1. Je hebt helemaal gelijk, Marcel Ik was uitgegaan van wat er in de jaren dertig groothandels catalogussen staat en daar komt geen enkel verchroomd transport onderdeel voor (Empo, Gazelle, Simplex, Junker, Eysink). De groothandel van P.J. Kusse had in 1953 alleen een verchroomde transportvoornaaf (B&W), voor de rest stonden er alleen vernikkelde en zwart gelakte delen in.
        Erwin

  2. zie ook Gazelle folder 1930
    Ik heb Bas daar een foto onder laten zetten uit de dokumentatie van Gazelle uit Velorama vanwege de standaard .
    De foto is van na 1930 maar voor 1940 en daar zie je ook een verchroomd /vernikkeld stuur en balhoofd stel .
    zie ook nog oudere folders ! .

    Groet Marcel

  3. Hoi, Marcel
    Vernikkelde delen is iets wat je regelmatig tegenkomt, maar verchromen is pas rond 1930 in gebruik gekomen (daarvoor had men het proces nog niet goed onder controle). Ik verwacht alleen niet dat er tijdens de crisisjaren in het begin van de jaren dertig veel transportfietsen verkocht zijn met het duurdere chroom. Misschien wel later in de jaren dertig.
    Gr. Erwin

    1. Vernikkelde delen zoals cranckstellen kom je inderdaad meer tegen en ook veel langer bij Transport rijwielen was ook goedkoper en gaf toch een mooier aanblik .
      Het is jammer dat we geen fotos van zo,n exemplaar als uit de nog oudere Gazelle folders met veel nikkel in nieuwstaat hier op de site hebben ,is er iemand die zoiets heeft ? .

      1. Hoi Marcel,
        Ik heb wel wat vernikkelde onderdelen waar ik foto’s van kan maken. Het idee is om van al die vernikkelde onderdelen een fiets samen te stellen.
        Het vervelende daar van is dat het wel even gaat duren voordat ik alles bij elkaar heb.
        Er is nu een stuur,balhoofd, zadelpenbout, cranckstel, achernaaf en een voornaaf.
        Maar zoals gezegd, het is geen origenele fabrieksfiets dus je kunt er zo niet aan zien hoe ze dat indertijd leverden. Ikk kan alles wat ik tot nog toe heb gevonden fotograferen en het opsturen.
        Groetjes van mij,
        Charles Waagenaar

        1. Hallo Charles

          Zit net te kijken maar we hebben al zo,n fiets {mischien wel meerdere } op deze site zie De Glimp uit het verleden { de tuin deco } de oude folders bekijkend deden de Transport rijwielen dus kwa mooiheid sierlijkheid niet onder voor de Tourmodellen behalve dat Transport rijwielen dus in veel mindere mate werden gebiest { uitzonderingen zijn er altijd } .
          Dan is men ergens in de jaren 30 { crisis } overgegaan op het meer sobere egaal zwart .
          Mischien week al dat zwart wel zoveel af en mede door de lagere verkoop dat men in de jaren 50 weer besloot wat verchroomde delen toe te voegen zou kunnen toch ?.
          Of dat het te maken had met de opkomst van het Transport rijwiel en dat men later erachter kwam door ervaring dat het Transport rijwiel ook daadwerkelijk voor zwaar Transport werk werdt gebruikt door bijvoorbeeld de boeren met al die melkbussen enzo, dat men inzag dat het ook echt en alleen maar een werkfiets was ! want dat is wat je hoort als je de werklieden van toen vraagt .
          Enja dan kon het ook maar beter simpel en daarmee sober scheelde ook in de kosten ,kon allemaal makkelijker tegelijk gelakt worden maar scheelde ook in het onderhoud .

          1. Gazelle is hier het mooiste /beste voorbeeld van !.
            De Doortrapper uit 1946 alswel die uit 1949 zijn allebei geheel ZWART zwarte naven /balhoofdstel en cranckstel .
            Enige wat overblijft is dan de verchroomde zadelpen .
            Geen bieswerk dus echt sober een echte werkfiets ! .

          2. Hoi Marcel,
            Ik vermoed dat er verschil was in de behoeft van een stadse middenstander die zijn personeel goederen liet bezorgen aan zijn klanten en een werkman of boer. Die laatste maalde waarschijnlijk niet om het uiterlijk van zijn fiets terwijl een middenstander toch wel een beetje “sjiek” voor de dag wilde komen.
            Je zou het kunnen vergelijken met een hedendaagse long John van de schilder die met zijn fiets goede sier wil maken met toekomstige klanten en stratenmakers die met een vrachtwagentje onder de modder en een veel te hard staande radio iedereen zo ver mogelijk weg proberen te houden.
            In Tilburg werkt een schilder met zo’n fiets in de binnenstad omdat hij zo geen problemen heeft met éénrichtingverkeer en parkeerproblemen. Hij volgt na goed gebruik ook zijn bak als reclamebord. Steigermateriaal brengt ie met een auto, dumpt ze en is weer weg. Dan komt ie terug met zijn Long John en gaat aan het werk.
            Groetjes van mij,
            Charles Waagenaar

  4. Zou ook een mogenlijkheid zijn ,dan zou men tussen meerdere merken moeten hebben kunnen kiezen .
    Ik denk dat men naar de plaatselijke fietsen maker ging en keek wat er voor handen was en omdat er geen internet was alsook minder gemotoriseerd vervoer toch koos voor wat de fietsenmaker had staan veelal merken uit de omgeving .

    1. Maar ook hier vind je op de site fotos van de bezorgers van pakjes ,vlees ,brood enzo ,ook hier zie je dan dat veel van dergelijke rijwielen toch wel enigsinds afgeleefd waren en sober vaak ook zonder bijvoorbeeld het kettingscherm .

      1. Hoi, Marcel
        Een kettingscherm was bij veel fabrikanten een optie waarvoor extra betaald moest worden. In een Simplex folder uit 1936 koste dat 2,50 gulden extra (staat op de site). Ik vraag mij ook af of fabrikanten soms de fiets in de folder niet wat mooier maakten als het uiteindelijke productie model. In klassieke bromfiets tijdschriften lees ik af en toe ook wel eens dat een fabrikant een folder uitbrengt met nieuwe modellen en dat het uiteindelijke productiemodel soberder (goedkoper) is uitgevoerd en soms nooit geleverd is.
        Gr. Erwin

  5. Ook dat zou kunnen ! zie Mobylette kaptein Transport verderop op deze site daar staat die in de folder met 2 evenwijdige boven buizen maar de foto van een bewaard gebleven exemplaar toont de bovenste buis gebogen .
    Het is niet vreemd dat in een produktie proces veranderingen plaatsvinden of dat men een onderdeel wijzigt { onder voorbehoud van wijzigingen } .

  6. Het lijkt mij dat men eerst naar zijn budget keek, dan naar het aanbod van de fietsenmaker en daarna tot aanschaf overging……….of volgens het productieprincipe van Henry Ford; u kunt hem in elke kleur krijgen zolang het maar zwart is. Niets romantisch dus aan; de schilder in Tilburg valt op omdat hij waarschijnlijk de enige met een bakfiets is; indertijd had echter elke ondernemer een bakfiets of transportfiets zoals nu allemaal een busje.

  7. Ik heb een week terug een Gazelle transport aangeschaft, volledig verwaarloosd en wielen die te groot zijn en duidelijk vervangen dienen te worden.

    Ik heb het framenummer genoteerd, dat is 1515164. Wat is dan de leeftijd van mijn stalen ros?

    Graag zou ik ook willen weten welke wielmaat hierbij hoort, zodat ik op zoek kan naar een nieuwe set want nu zitten er wielen in van een moderne opoefiets, die aanlopen op de spatborden.
    Pascal

    1. Hoi Pascal,
      Ik heb nog wel een 26″ achterwiel met 36 spaken en een torpedo remnaaf voor je liggen. Een originele Gazelle voornaaf ook maar ik moet even kijken of ik nog een velg heb met 40 spaakgaten. Anders kan ik een voorwiel met 36 spaken bouwen als je dat wilt.
      Groetjes van mij,
      Charles Waagenaar

        1. Hoi Pascal,
          Ik ga er van uit dat je zwarte wilt maar als je een ander kleur wilt spuit ik de velg wel even over. De spaken zijn verzinkt.
          De achternaven zijn verchroomd of het moet zijn dat je hele oude wilt. Die waren vernikkeld maar van de nikkel is niet zo veel meer te vinden dus die zijn dan ook zwart gespoten.
          De voornavan is eigenlijk het zelfde verhaal. Ik heb nog een paar NOS verchroomde en zwart gelakte. Ook nog een paar gereviseerde.
          Laat maar weten wat je wilt dan maak ik het wel.
          Je kunt me ook mailen. fotomaan@hetnet.nl
          Groetjes van mij,
          Charles Waagenaar

  8. Hallo Pascal,

    Het bouwjaar van je Gazelle is 1961 volgens de lijst van “De Oude Fiets”. Hierin wordt 1.503.000 als laatste nummer van 1960 genoemd en 1.591.000 als laatste nummer van 1961

    De bandenmaat bij transportfietsen was naar keuze 28 x 1 3/4 of 26 x 2. De 28 x 1 3/4 transportfietsbanden hebben een buitendiameter van 71 cm. Net zo groot dus als bij de opoefiets-bandenmaat 28 x 1 1/2. Het lijkt dus dat onder jouw transporter oorspronkelijk de maat 26 x 2 heeft gezeten. Daarvan is de diameter 66 cm.

    Sjoerd

    1. Hallo Sjoerd,

      Kijk, daar heb ik echt wat aan, mijn vermoeden bevestigd!
      Fiets werd als veel ouder verkocht, maar had al het idee dat deze niet zo oud kon zijn. Gezien het witte vlak op het spatbord.

      Het niet passen van de banden heeft met de diepte te maken, niet met de breedte van de band, hij loopt aan tegen de boutjes van het spatbord. Maar 26 gaat beter werken ook vanwege de dynamo die nu in de spaken zou landen als ik hem ga gebruiken. Verder is ook de montage in de vork een probleem doordat deze veel breder is dan de huidige as van het wiel.

      Maar ik weet genoeg mijn hartelijke dank, ik twijfelde over origineel restaureren, of opknappen. Maar met de 26ers ga ik wel gelijk aan de gang.

      Pascal

  9. Hallo,

    Bij ons op het werk moesten een aantal fietsen weg die daar stonden als kunst. Nu wil ik er 1 gaan opknappen en ben ik benieuwd naar het bouwjaar. De fiets heeft jaren binnen gestaan dus, en is origineel. Wat op de fiets staat is:

    Union
    Climax
    Framenummer: 220852

    Ik hoop dat iemand me kan helpen met het achterhalen van het bouwjaar van deze fiets. Ben erg benieuwd!

    Met vriendelijke groet,
    Rinze

  10. Hallo,

    Bij het “opruimen” van een inboedel kwam ik een invalide transportfiets tegen van Lely uit Den haag.
    Er moet wel het een en ander aan opgeknapt worden maar in eerste instantie ben ik benieuwd in welke periode deze fiets gebouwd kan zijn.
    Heb een aantal foto’s die ik graag op deze site zou willen plaatsen, graag tips hoe ik dat kan doen.

    Met vriendelijke groeten,

    Bert Faber

  11. Hallo Bert

    Deze foto,s kunt u in een mailtje sturen naar post apenstaart transportfiets.net .
    Kijk ook even naar bijzonderheden { details } en het frame nummer .
    Mogenlijk dat er iemand op de site u er dan meer over kan vertellen .

  12. Bedankt voor de reactie Marcel.
    Ik heb vanavond een aantal foto’s naar het genoemde emailadres gestuurd.
    Helaas staat er geen framenummer in het frame geslagen. vandaar de extra foto’s.
    Het is een restauratie-object waar ikzelf echt geen tijd voor heb. Misschien dat één van de website bezoekers hier een leuk project inziet.
    Ben benieuwd naar eventuele reacties.

    Met vriendelijke groet,

    Bert Faber (Zwolle)

  13. Goedendag,
    Ik heb sinds kort een Germaan ( geen transportfiets ) helaas
    maar een gewone fiets met het framenummer A 44733 en kan er niet achter komen uit welk jaar hij komt dacht redelijk oud maar als ik de fietsen hier zie haha ben er net zo trots op…

    Met vriendelijke groet,

    Egbert.

  14. Dank je wel had ik al naar gekeken maar word er niets wijzer van…koop ook nog een transportfiets een oude misschien kom ik ook nog eens een zolderopruiming tegen haha hoop het wel iig. Maar verder niemand die mij kan zeggen uit welk jaartal mijn Germaan komt.? Frame nr A44733..hoop dat iemand het mij wil / kan zeggen..

    1. ik betwijfel of je RUIM een jaar later dit nog leest maar zo wel moment dat er bij germaan een A voor het frame nummer staat komt die uit 1936

  15. Hoe kan achter de leeftijd van een Union met framenummer op de zitbuis onder het zadel het nummer is 175957.

    Bij voorbaat dank.

    1. Het dateringsboekje wat je krijgt als lid bij de vereniging De Oude Fiets (http://oudefiets.nl) heeft van verschillende merken dateringslijsten voor framenummers. Bij Union begint de lijst pas in 1950, bij framenummer 249000. Dus de fiets is in ieder geval van voor 1950, waarschijnlijk ergens jaren ’40. Eventueel kun je op je achternaaf kijken, daar staat als het goed is een jaartal linksonder het arend logo.

Laat een antwoord achter aan Egbert Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *