alles over transportfietsen
Het Fietsmuseum in Ommen is in bezit van drie transportfietsen met bekende geschiedenis. Een daarvan is de transportfiets van bakkerij Sonnenberg-Harmsen aan de Brugstraat. De transportfiets heeft een brand overleefd, waarna hij is gerestaureerd. Meer over de fietsen in het museum is in dit artikel te vinden: https://natuurlijkommen.nl/historische-fietsen-terug-in-fietsmuseum-ommen/
Het is alweer even stil hier, deels doordat ik onlangs vader ben geworden, en beheerder ben van Transportfiets.net. Samen met het forum van De Oude Fiets, en verschillende facebook groepen, blijft de blog een beetje liggen. Maar er blijft ook hier gepost worden.
De laatste tijd had ik niet zo veel tijd over, maar hier en daar toch nog wat geklust aan de stafiets. Als eerste grote klus het voorwiel aangepakt. Hier wilde de band niet goed in de hiel van de velg vallen. De velg was nogal onregelmatig aan de binnenkant, o.a. door roest. Ook aan de buitenkant was de verf eraf aan het bladderen. Dus het wiel uit elkaar gehaald. Eerst met een roterende staalborstel op de haakse slijper de velg schoon maken van roest en verf (gelijk ook een tweede velg voor mijn bakfiets erbij als ik dan toch bezig ben):
Ik was bijna klaar, en toen overleed mijn haakse slijper. Nieuwe gehaald, en de klus afgemaakt.
Vervolgens ontvetten met wasbenzine, en de eerste laag ijzermenie. Ik heb hiervoor het gewone Gamma merk gebruikt, die blijkt erg fijn te werken. Vloeit mooi uit, droogt goed. Ik gebruikte eerst Flexa, en dat was troep.
Beide velgen aan het droogrek:
Vervolgens geschuurd, stofvrij gemaakt (niet ontvet, want ik gebruikte handschoenen om geen vette vingers achter te laten) en de tweede laag menie en weer drogen.
Hier en daar vond ik een of twee uurtjes te om te werken eraan, dus stukje bij beetje was er voorruitgang. Na twee lagen menie de eerste laklaag. Het was nog te koud buiten om te spuiten, dus uit ook de eerste laag zwarte lak uit blik. Motip verf, ik ben er niet erg over te spreken, net zoals de meeste alkydhars verf uit blik. Dik, dekt matig, en wilde op sommige plekken niet goed drogen.
Bij de laatste laklaag was het weer inmiddels buiten weer warm, dus spuitbus gehaald, en de velgen gespoten. Ook gewoon weer Gamma spuitbussen. Ik ben toch eigenlijk meer fan van spuiten dan lakken. Het dekt en droogt veel beter, en je kunt meerdere lagen achter elkaar doen zonder te hoeven schuren.
Met de voorvelg van de stafiets klaar, kan het wiel weer gevlochten worden. Eerst had ik de naaf ook nog even schoongemaakt, en een behandeling owatrol gegeven (roestwerende olie):
Het merk van de naaf is Pranafa. De naaf is vernikkeld. Eerder had ik al de conussen en moeren vervangen.De moeren zijn mooie vernikkelde exemplaren. De moeren die erop zaten waren niet de goede maat. Waarschijnlijk inch maat op een metrische as of andersom, waardoor ze net te ruim waren.
Voor het vlechten van wielen zijn goede handleidingen online beschikbaar. Met een beetje puzzelen kom je er zelf ook wel, maar toch even fijn om er een handleiding bij te pakken als je het niet zo vaak doet.
De spaken en nippels gebruik ik opnieuw. Ik heb er ook nieuwe spaakplaatjes. De oude waren volledig weggeroest. Eigenlijk zijn ze niet nodig bij zo’n dikke velg, maar het staat wel netjes.
De velg is overigens 1,7kg, het zwaarste dat ik ben tegengekomen. Ter vergelijking, en nieuwe 28 x 1 3/4″ velg van hetzelfde model maar dan van aluminium weegt 500 gram (en in staal 900 gram). Aluminium is drie keer zo licht als staal, maar in deze kwaliteit ook drie keer zo zwak. Daar zou je binnen de korte keren slagen in rijden als je hem op een transportfiets monteert. Dus die velgen zijn niet voor niets zo zwaar uitgevoerd.
Begin van het vlechten doe je altijd bij het ventielgat. Daar moet de spaak vandaan wijzen. Dan krijg je geen kruis boven je ventiel, wat toegang tot je ventiel belemmert als je je band wilt oppompen.
Deze naaf had ook nog eens aparte gaten voor spaken die naar binnen en naar buiten steken. De afronding van het gat hoort te zitten aan de kant waar de spaak naar buiten komt, zodat die niet op een scherpe rand rust waar hij de bocht om gaat.
Alle spaken er stuk voor stuk in, en losjes aandraaien:
Vervolgens de spaken spannen en het wiel richten:
De volgende klus was verlichting installeren. Om te beginnen moest ik een nieuwe lamphaak maken voor aan de bagagedrager. De gaten zaten er al in de bagagedrager. Uit een stukje staalplaat heb ik de lamphaak gemaakt, naar voorbeeld zoals die op andere transportfietsen zitten:
En deze zwart gespoten (geen menie, dat hebben de originele ook niet) en gemonteerd:
Intussen had ik een leuk setje verlichting van het Nederlandse merk Fako gevonden. De verkoper was zelfs zo vriendelijk er een reserve dynamo bij te voegen:
De verlichting dateert uit de periode 1948-50, wat later dan de fiets. Meer informatie over het merk Fako is hier te vinden.
En hier zijn het wiel en de verlichting geinstalleerd. Voor de verlichting heb ik een dubbele draad gebruikt, omdat ik ervaar dat met zulke oude fietsen de geleiding door het frame vaak niet of niet goed werkt.
En ook de handvatten zitten er weer op. Zo is de fiets helemaal kompleet. Af? Nee, er is altijd nog wat te doen š
Eerdere artikelen over deze fiets:
In november kocht ik via marktplaats een hier op de site al bekende transportfiets, een zogenaamd model “stafiets”. Er was even twijfel uit welke fabriek/werkplaats deze fiets oorspronkelijk afkomstig was, vanwege het logo “Joka” dat op de balhoofdbuis stond (sinds enige jaren geleden eraf gesleten). Na discussie met o.a. Herbert Kuner van Rijwiel.net, werd duidelijk dat deze fiets toch echt uit uit de Magneet fabriek afkomstig is, met een Magneet framenummer uit 1934-35.
Zo was de fiets toen ik hem afhaalde:
Een stoere fiets, maar wel met het nodige werk. Ik na grondig onderhoud zit de Joka/Magneet stafiets weer in elkaar (op de handvatten na).
Er moest flink wat aan gebeuren, onder andere:
En natuurlijk alles wat draait in nieuw vet gezet. De originele handvatten zitten er nog niet op, maar die komen er binnenkort ook weer op. Wat ik nog niet heb gedaan is de originele moffellak van het frame weer te voorschijn toveren. Het frame is zonder schuren overgeverfd in mat zwarte lak. Een middeltje om spuitbusverf te verwijderen werkte helaas niet op de verf op het frame, dus hier wil ik later nog een poging doen. Verlichting enzo komt er ook nog op. Maar voor nu moest de fiets weer uit de woonkamer. De eerste testrondjes voelde in ieder geval super.
In het herstel werk heb ik wel geleerd dat er best wel het een en ander al aan de fiets is vervangen in de loop der tijd. De spatbordstangen zijn niet origineel, maar wel het correcte model. Vrij waarschijnlijk waren beide spatborden niet origineel, en het voorste ook niet het correcte model. Minstens een van de velgen is niet origineel, en ook de huls van de achternaaf niet (1930, net een paar jaar te vroeg), een deel van het binnenwerk klopt met de datering op basis van het framenummer, nl. 1934-35, dus dat zou origineel kunnen zijn. Minstens een van de cups van de trapas is niet origineel. Maar, ondanks alle vervangingen, klopt de fiets zo goed met hoe de fiets uit de Magneet fabriek kwam in 1934-35:
Brochure Magneet Transport āStafietsā
Verdere meer gedetailleerde verslagen zijn te vinden op mijn blog:
Oudetransportfiets.blogspot.nl
Eerdere artikelen waar deze fiets te zien is geweest op deze site:
