Reparatie houten handvat

Vorige week had ik een ongelukje met de Joka/Magneet stafiets. Die stond niet stabiel genoeg, en viel om, waarbij een van de houten handvatten versplinterde.

Nu heb ik handvatten genoeg ter vervanging, maar niet precies dit houten model. Al zal die er niet mee uit de fabriek zijn gekomen, verander ik liever niet van stijl handvat, omdat dit nou juist een van de kenmerken is wat hem herkenbaar maakt. Ik zou een nieuw exemplaar kunnen maken, maar dat zou niet matchen met de ander kwa uiterlijk. Ik kon ook geen ander exemplaar vinden, dus maar besloten het handvat te repareren.

Dat ging in eerste instantie best aardig. De tientallen stukken in elkaar gelijmd, met Pattex secondenlijm, in gel vorm. Alleen aan de achterkant ontbrak nog wel wat, omdat het daar zo versplinterd was dat ik niet alles terug kon vinden.

Het meest beschadigde deel heb ik verwijderd, en een stukje essenhout op maat gemaakt en ingelijmd, en vervolgens netjes afgewerkt. Wat kieren die nog open waren heb ik gevuld met een mengsel van lijm een houtvijlsel.

Ik heb nog getracht het reparatie stukje wat meer te laten lijken op de rest, door het met een vuile lap in te wrijven. Maar de dichtere delen van de jaarringen nemen het vuil niet op. Maar goed, dit komt toch aan de onderkant, dus zal niet zo opvallen. Het voelt nu in ieder geval weer goed in de hand.

Jeroen

Hulshof zadel voor de Joka/Magneet stafiets

Ik had al een tijdje op mijn verlanglijstje een mooi Hulshof transportzadel staan. Op zich zijn Hulshof transport zadels niet heel zeldzaam, maar wel met het leer nog in goede staat. Nu heb ik een prachtig exemplaar van Abram kunnen overnemen:

Dit zadel heb ik gemonteerd op mijn Joka/Magneet stafiets. Daar zat een Hulshof transportzadel op toen ik hem kocht, maar het leer was kompleet vergaan. Ik had een redelijke vervanger erop, deze is in veel betere staat. En daar wordt de fiets toch ook weer een heel stukje fraaier van:

Hulshof zadels zijn niet de makkelijkste om te installeren, dus het is wel even prutsen voor je de antirotatie plaatjes tussen de stroppen en het zadel hebt zitten, en de bouten erdoorheen.

Verder werk aan de Joka/Magneet stafiets

Het is alweer even stil hier, deels doordat ik onlangs vader ben geworden, en beheerder ben van Transportfiets.net. Samen met het forum van De Oude Fiets, en verschillende facebook groepen, blijft de blog een beetje liggen. Maar er blijft ook hier gepost worden.

De laatste tijd had ik niet zo veel tijd over, maar hier en daar toch nog wat geklust aan de stafiets. Als eerste grote klus het voorwiel aangepakt. Hier wilde de band niet goed in de hiel van de velg vallen. De velg was nogal onregelmatig aan de binnenkant, o.a. door roest. Ook aan de buitenkant was de verf eraf aan het bladderen. Dus het wiel uit elkaar gehaald. Eerst met een roterende staalborstel op de haakse slijper de velg schoon maken van roest en verf (gelijk ook een tweede velg voor mijn bakfiets erbij als ik dan toch bezig ben):

Ik was bijna klaar, en toen overleed mijn haakse slijper. Nieuwe gehaald, en de klus afgemaakt.

Vervolgens ontvetten met wasbenzine, en de eerste laag ijzermenie. Ik heb hiervoor het gewone Gamma merk gebruikt, die blijkt erg fijn te werken. Vloeit mooi uit, droogt goed. Ik gebruikte eerst Flexa, en dat was troep.

Beide velgen aan het droogrek:

Vervolgens geschuurd, stofvrij gemaakt (niet ontvet, want ik gebruikte handschoenen om geen vette vingers achter te laten) en de tweede laag menie en weer drogen.

Hier en daar vond ik een of twee uurtjes te om te werken eraan, dus stukje bij beetje was er voorruitgang. Na twee lagen menie de eerste laklaag. Het was nog te koud buiten om te spuiten, dus uit ook de eerste laag zwarte lak uit blik. Motip verf, ik ben er niet erg over te spreken, net zoals de meeste alkydhars verf uit blik. Dik, dekt matig, en wilde op sommige plekken niet goed drogen.

Bij de laatste laklaag was het weer inmiddels buiten weer warm, dus spuitbus gehaald, en de velgen gespoten. Ook gewoon weer Gamma spuitbussen. Ik ben toch eigenlijk meer fan van spuiten dan lakken. Het dekt en droogt veel beter, en je kunt meerdere lagen achter elkaar doen zonder te hoeven schuren.

Met de voorvelg van de stafiets klaar, kan het wiel weer gevlochten worden. Eerst had ik de naaf ook nog even schoongemaakt, en een behandeling owatrol gegeven (roestwerende olie):

Het merk van de naaf is Pranafa. De naaf is vernikkeld. Eerder had ik al de conussen en moeren vervangen.De moeren zijn mooie vernikkelde exemplaren. De moeren die erop zaten waren niet de goede maat. Waarschijnlijk inch maat op een metrische as of andersom, waardoor ze net te ruim waren.

Voor het vlechten van wielen zijn goede handleidingen online beschikbaar. Met een beetje puzzelen kom je er zelf ook wel, maar toch even fijn om er een handleiding bij te pakken als je het niet zo vaak doet.

De spaken en nippels gebruik ik opnieuw. Ik heb er ook nieuwe spaakplaatjes. De oude waren volledig weggeroest. Eigenlijk zijn ze niet nodig bij zo’n dikke velg, maar het staat wel netjes.

De velg is overigens 1,7kg, het zwaarste dat ik ben tegengekomen. Ter vergelijking, en nieuwe 28 x 1 3/4″ velg van hetzelfde model maar dan van aluminium weegt 500 gram (en in staal 900 gram). Aluminium is drie keer zo licht als staal, maar in deze kwaliteit ook drie keer zo zwak. Daar zou je binnen de korte keren slagen in rijden als je hem op een transportfiets monteert. Dus die velgen zijn niet voor niets zo zwaar uitgevoerd.

Begin van het vlechten doe je altijd bij het ventielgat. Daar moet de spaak vandaan wijzen. Dan krijg je geen kruis boven je ventiel, wat toegang tot je ventiel belemmert als je je band wilt oppompen.

Deze naaf had ook nog eens aparte gaten voor spaken die naar binnen en naar buiten steken. De afronding van het gat hoort te zitten aan de kant waar de spaak naar buiten komt, zodat die niet op een scherpe rand rust waar hij de bocht om gaat.

Alle spaken er stuk voor stuk in, en losjes aandraaien:

Vervolgens de spaken spannen en het wiel richten:

De volgende klus was verlichting installeren. Om te beginnen moest ik een nieuwe lamphaak maken voor aan de bagagedrager. De gaten zaten er al in de bagagedrager. Uit een stukje staalplaat heb ik de lamphaak gemaakt, naar voorbeeld zoals die op andere transportfietsen zitten:

En deze zwart gespoten (geen menie, dat hebben de originele ook niet) en gemonteerd:

Intussen had ik een leuk setje verlichting van het Nederlandse merk Fako gevonden. De verkoper was zelfs zo vriendelijk er een reserve dynamo bij te voegen:

De verlichting dateert uit de periode 1948-50, wat later dan de fiets. Meer informatie over het merk Fako is hier te vinden.

En hier zijn het wiel en de verlichting geinstalleerd. Voor de verlichting heb ik een dubbele draad gebruikt, omdat ik ervaar dat met zulke oude fietsen de geleiding door het frame vaak niet of niet goed werkt.

En ook de handvatten zitten er weer op. Zo is de fiets helemaal kompleet. Af? Nee, er is altijd nog wat te doen 🙂

Eerdere artikelen over deze fiets:

De Joka/Magneet stafiets van Jeroen

De Joka stafiets van Richard

Trapas gezocht

De Joka/Magneet stafiets van Jeroen

In november kocht ik via marktplaats een hier op de site al bekende transportfiets, een zogenaamd model “stafiets”. Er was even twijfel uit welke fabriek/werkplaats deze fiets oorspronkelijk afkomstig was, vanwege het logo “Joka” dat op de balhoofdbuis stond (sinds enige jaren geleden eraf gesleten).  Na discussie met o.a. Herbert Kuner van Rijwiel.net, werd duidelijk dat deze fiets toch echt uit uit de Magneet fabriek afkomstig is, met een Magneet framenummer uit 1934-35.

Zo was de fiets toen ik hem afhaalde:

Een stoere fiets, maar wel met het nodige werk. Ik na grondig onderhoud zit de Joka/Magneet stafiets weer in elkaar (op de handvatten na).

Er moest flink wat aan gebeuren, onder andere:

  • trapas vervangen, door een NOS exemplaar, dus die kan weer een mensenleven mee
  • crankstel ontdaan van zwarte verf, en het oude nikkel weer tevoorschijn gehaald
  • mooie vernikkelde crankspies geinstalleerd
  • achter tandwiel tanden geslepen, om de ingesleten weerhaken te verwijderen
  • zwaar versleten ketting vervangen door een NOS Wippermann ketting
  • zadeldek vervangen (Hulshof), waar ik weer het nodige reparatie werk aan heb verricht, zoals vervangen van de meeste klinknagels
  • correcte zadelstroppen en bouten erop gezet (1 draai & 1 schuifstrop)
  • zadelpen goed vast gezet, want die wilde niet goed klemmen
  • pedaalkapjes erop gezet en pedaal conussen vervangen
  • gaten in de (niet originele, maar wel correct model) spatbordstangen aangepast, zodat de spatborden recht kwamen
  • banden vervangen door Continental Retroride banden
  • stuur uitgedeukt en handvatten in correcte positie teruggebracht, wat een hele klus bleek
  • speling uit het stuur verwijderd
  • conussen voornaaf vervangen
  • voorspatbord verwisseld door een kort model, wat volgens mij erop hoort

En natuurlijk alles wat draait in nieuw vet gezet. De originele handvatten zitten er nog niet op, maar die komen er binnenkort ook weer op. Wat ik nog niet heb gedaan is de originele moffellak van het frame weer te voorschijn toveren. Het frame is zonder schuren overgeverfd in mat zwarte lak. Een middeltje om spuitbusverf te verwijderen werkte helaas niet op de verf op het frame, dus hier wil ik later nog een poging doen. Verlichting enzo komt er ook nog op. Maar voor nu moest de fiets weer uit de woonkamer. De eerste testrondjes voelde in ieder geval super.

In het herstel werk heb ik wel geleerd dat er best wel het een en ander al aan de fiets is vervangen in de loop der tijd. De spatbordstangen zijn niet origineel, maar wel het correcte model. Vrij waarschijnlijk waren beide spatborden niet origineel, en het voorste ook niet het correcte model. Minstens een van de velgen is niet origineel, en ook de huls van de achternaaf niet (1930, net een paar jaar te vroeg), een deel van het binnenwerk klopt met de datering op basis van het framenummer, nl. 1934-35, dus dat zou origineel kunnen zijn. Minstens een van de cups van de trapas is niet origineel. Maar, ondanks alle vervangingen, klopt de fiets zo goed met hoe de fiets uit de Magneet fabriek kwam in 1934-35:

Brochure Magneet Transport “Stafiets”

Verdere meer gedetailleerde verslagen zijn te vinden op mijn blog:

Oudetransportfiets.blogspot.nl

Eerdere artikelen waar deze fiets te zien is geweest op deze site:

De Joka stafiets van Richard

Trapas gezocht

Trapas gezocht

Beste transportfietsliefhebber,

Sinds enige tijd ben ik de trotse bezitter van een Joka stafiets (gekocht van Richard). Ik gebruik de fiets dagelijks voor woon-werkverkeer, en heb er dus al ongeveer tienduizend kilometer mee afgelegd.

Toen ik de fiets kocht bleek deze in niet al te beste staat, waarvan speling in de trapas en een ovaal voorwiel de grootste mankementen vormden. Ondanks dat kocht ik de fiets, want het blijft natuurlijk een bijzonder exemplaar. Het voorwiel is volledig opnieuw gespaakt door Smerig in Amsterdam, tegen zeer geringe kosten hebben zij heel mooi werk geleverd, waarvoor hulde. Er is ook een paar keer gesleuteld aan de trapas, maar de speling komt steeds terug, en inmiddels na al die kilometers is deze duidelijk snel aan vervanging toe. De mooie oude banden die op de foto’s (zie bovenstaande link) te zien zijn hebben het jammer genoeg niet lang vol gehouden. Ik heb ze tijdelijk vervangen door Chinese exemplaren, heb eerder eens oude Vredestein transportbanden gekocht bij Toon Mensinck, maar die hielden het helaas ook niet lang vol. Als iemand nog een tip heeft voor een elegante doch duurzame oplossing, dan hoor ik het graag. Maar terug naar de trapas.

Met enige spoed ben ik op zoek naar een nieuwe trapas. Bij AKZ in Zaandam waren ze zo vriendelijk de maten op te nemen: de diameter van de as is 18mm, de lengte 153mm en de cupmaat van de schroef is 36mm. Ik heb geen idee of dit gangbare of juist zeldzame afmetingen zijn, bij AKZ hebben ze hem in elk geval niet (mooie ouderwetse zaak, een onderdelenhuis waar alles te krijgen is behalve dus een trapas voor mijn fiets, de eigenaar bood me aan om de as voor me te monteren als ik erin geslaagd was een te vinden, ook hulde voor dit monument in de Zaanstreek).

Nu we toch bezig zijn, ik heb nog een vraag voor de experts op deze site, het zadeldek van mijn Joka is ook hoognodig aan vervanging toe. Er zat altijd al een scheurtje daar waar de slijtage zich altijd als eerste manifesteert. De scheur wordt groter, vroeg of laat zie ik mijzelf letterlijk staand fietsen.. Het is geen Lepper, maar het merkje is onleesbaar geworden. Ik vermoed dat het zou kunnen gaan om Lepper fabrikaat onder een andere naam. Wie weet in de omgeving van Amsterdam een vakman die het dek kan vervangen?

Alvast bedankt voor alle reacties!

Met vriendelijke groet,
Andreas Schäfer