Zeer oud transportfiets frame van Rob

Deze stond eerst te koop op MP als groen bemost ‘tuinornament’ (zie https://www.transportfiets.net/2018/05/30/jaren-20-transportfiets-op-marktplaats/).

Toen heb ik ‘m aan me voorbij laten gaan, maarde nieuwe eigenaar zag opknappen toch niet zitten omdat alle onderdelen doorgeroest en/ of niet origineel bleken te zijn. Dus kwam de fiets al vrij snel, zij het grotendeels gestript, weer op MP en toen kon ik me niet langer beheersen.

Dat dit frame zeer oud moet zijn is te zien aan de gesoldeerd achterpadden en ook de bovenste ogen van de staande achtervork zijn ingesoldeerd.

Prachtige constructie, die in de jaren 20 snel verdwijnt omdat fietsen dan steeds goedkoper geproduceerd worden en die je dan alleen nog maar bij de duurste fietsen van de sjiekste merken ziet (zie http://rijwiel.net/indust3n.htm). Dus niet op een transportfiets zou je zeggen. Maar transportfietsen waren in de begindagen nog relatief duur. Pas na 1920 is er sprake van een flinke prijsval. Ik vermoed dan ook dat dit frame misschien wel van vóór 1920 is, maar wat het merk zou kunnen zijn….? Het frame is overgeschilderd, originele lak is niet meer aanwezig, dus geen transfers en ook geen gaatjes voor een balhoofdplaatje. Dateerbare onderdelen zijn er niet, alleen het balhoofd lijkt me wel origineel. En misschien de zadelpen, maar daar valt niet zoveel aan te ontdekken. Ook het crankstel zou nog origineel kunnen zijn, maar daar staan geen nadere merktekens op en bovendien is het niet meer bruikbaar; het compleet versleten kettingwiel is aan de rechtercrank vast gelast en van de linkercrank is het asgat wanstaltig uitgelubberd.

Er zijn nog wel een paar aanknopingspunten voor een identificatie, te beginnen met het framenummer: links op de zadellug, van onder naar boven 16353.

Op de andere zijde van de zadellug is ‘24’ ingeslagen, waarschijnlijk de framemaat, 24 inch = 61 cm.

Heel apart zijn op de balhoofdbuis een kroon met daaronder ‘W F ‘en ‘122’ ingeslagen. Omdat deze wat onregelmatig zijn ingeslagen denk ik dat dit een latere toevoeging is, mogelijk is het een bedrijfsfiets geweest?

Opvallende details zijn verder het balhoofd, voor een standaard 1 inch vorkbuis maar wel sterk verbreed en voor dikke 3/16 kogels. De balhoofdbuis is dan ook smal, maar aan de binnenzijde versterkt, net als de vorkbuis. De vorkkroon is helemaal vlak aan boven- en onderzijde, de uiteinden van de vork zijn platgeslagen buis met een extra ingesoldeerd plaatje ertussen.

Het brackethuis is voor een BSA as met trekbouten aan de voorkant, de thompson cups zijn van later en hebben hopelijk het schroefdraad niet te veel beschadigd.

Tot slot zijn aan de achterzijde van de zitbuis twee ‘tepels’ gesoldeerd, waarvan ik denk dat het afgebroken pomphouders zijn, met een tussenafstand van 44,5 cm. Kan iemand op basis van deze details het merk en het bouwjaar herleiden?

44 gedachten aan “Zeer oud transportfiets frame van Rob”

  1. Hoi Rob

    Het kroontje toont wel grote gelijkenis met het kroontje van J.H.Gerkinet uit Herstal bij Luik.
    Het kroontje heeft ook 4 boogjes en zit aardig in het midden van de lug .
    Kijk maar eens bij JHG zie foto met vernikkelde cranck hier zie je dat kroontje aan binnenzijde cranck .

    1. Een voordeel voor identificatie is dat het een vroege fiets is met een groot framenummer. Dus dat zou betekenen dat het van een van de grotere rijwielfabrieken afkomstig is uit die tijd. Dus om te beginnen alle transportfietsfabrikanten op een rijtje te zetten die in die tijd al zo’n hoog framenummer zouden hebben kunnen bereikt. Volgens mij is dat rijtje niet erg groot. Te denken valt aan: Burgers, Simplex, Gruno, Gazelle, Lely, Phoenix, Union, Stokvis en? En dan afstrepen wat het niet zal zijn, op basis van framebouw, serienummer plaatsing en stijl.

  2. Zou goed kunnen van dat kroontje, vooral als je ‘m met deze vergelijkt, op een crankstel: http://www.transportfiets.net/2008/12/19/transportfiets-crankstel-producent-jhg/. Wel mis ik de letters JHG onder de kroon, maar die zijn wellicht weggevallen door roest en overschilderen. Ik zal er nog eens goed naar kijken. Hoe dan ook, het zou ons alleen vertellen dat Gerkinet de fabrikant van de lugs is, maar veel info over merk en datering geeft dat niet vrees ik.

    Ik heb het frame wel vergeleken met de beschikbare catalogi van bovengenoemd rijtje mogelijk merken maar heb geen directe match kunnen vinden op basis van de framebouw, en de vaste pomphouders. Nou zegt dit ook weer niet zo heel veel omdat de specificaties veel vaker veranderden dan de plaatjes in de catalogi, maar helpen doet het ook niet…. Details over het type trapas en de dikte van de balhoofdbuis staan er helaas ook maar zelden bij.

  3. Die pomphouders zijn ook apart ,dat kan een detail tot identificatie zijn ,misschien eens navragen op het forum van de oude fiets .

    1. Wat ik zie in de folders is dat vrijwel alle pomphouders uit de jaren ’20 of eerder als om de zadelbuis geklemde pomphouders worden afgebeeld, ipv vasgesoldeerd. Dit zie je bijvoorbeeld wel be Gazelle’s eind jaren ’30. In ieder geval wat transportfietsen betreft.

  4. Gevonden! Op de website van de oude fiets (https://oudefiets.nl/phpbb3/viewtopic.php?f=38&t=5104) staat een frame van een vooroorlogse Nederlandse militaire fiets met een vergelijkbaar merkteken op het balhoofd, W F 153 onder een kroon. Het framenummer zit er heel dichtbij en zit ook op dezelfde plek, op de andere kant van de lug staat eveneens 24. En een niet onbelangrijk detail, de pomphouders zijn ontegenzeggelijk hetzelfde. Bij nader inzien is het frame dus niet van een reguliere transportfiets, maar van een extra zwaar uitgevoerde legerfiets! Hier op de site staat zelfs een plaatje van de fiets: http://www.transportfiets.net/2008/08/15/ultra-kortegolf-telefoon-van-de-landmacht/, op de site van het Nationaal Militair Museum staat een versie voor het vervoer en uitrollen van kabels: https://www.nmm.nl/zoeken-in-de-collectie/detail/481516/. Beiden zijn uitgerust met trommelremmen. Best wel sjiek voor een transportfiets!

    Van de originele legergroene lak blijkt bij nadere inspectie alleen op de voorvorkbuis van mijn frame nog een restant te vinden, aan de buitenzijde is het frame zorgvuldig gestript. Wellicht heeft iemand ‘m in de meidagen van 1940 ‘geleend’, en heeft die de fiets vlug omgekat naar een gewone transportfiets om ‘m onherkenbaar te maken? Er zat in ieder geval een torpedonaaf uit 1940 in, die de vorige eigenaar helaas zelf heeft gehouden. Nouja, ik verzin ook maar wat.

    Nu zou ik toch ook nog wel willen weten hoe oud het frame is. Wie weet er meer over het dateren van legerfietsen? Militaire fietsen werden van 1915 tot mei 1940 gebouwd bij de Artillerie Inrichting werkplaats in Delft, maar meer info heb ik niet kunnen vinden. Vooroorlogse Nederlandse legerfietsen zijn om begrijpelijke redenen erg zeldzaam dus veel vergelijkingsmateriaal is er ook niet. Op de site van het NMM staan er wel een paar, maar met heel weinig info, dus als ik er in de buurt ben moest ik er maar eens gaan kijken.

    Het lijkt me ook wel leuk om de fiets weer in originele staat terug proberen te brengen, in ieder geval legergroen, met transportwielen met trommelremmen en stangbediening. Info over welke onderdelen er op horen zou dan ook welkom zijn, zoals het merk van de trommelremmen en het stuur met stangbediening. Ik zie veel BSA onderdelen (vooral de kettingwielen, lugs en achterpadden) op die oude legerfietsen, maar de naven en het stuur lijken mij geen BSA. Herkent iemand ze? De specifieke dragers zullen wel helemaal niet meer te vinden zijn schat ik zo in… dus dat wordt toch maar een (kleine) transportdrager denk ik, als dat tenminste past met die stangenremmen. Weer een leuk projectje in ieder geval, daar kan ik weer even mee vooruit.

    1. Tof! Mooi stukje speurwerk 🙂 Dat maakt het toch weer even een heel interessant frame. Nu hopelijk er nog een jaartal aan koppelen. Wie weet dat WW2 reenactors meer informatie erover hebben? Legerfietsen zijn uitermate gezocht en gaan vaak voor flink wat geld, mits het een echte is.

  5. Als ik de vorm van de ankerplaat bij de voorrem van de kabelfiets bekijk lijkt deze erg op die van Sturmey Archer. Er waren ook trommelremmen van BSA, ik heb er nog ergens eentje liggen (40 gaats, voor dunne spaken, achterwiel). Deze is wat zwaarder uitgevoerd dan de SA, met 90 of 100mm trommel.
    Het is moeilijk te zien, maar de remsleutel lijkt wel wat af te wijken van die van SA.
    Er waren ook nederlandse fietsmerken die trommelremmen maakte zoals Simplex, dus wie weet.

  6. Aha, die crank, die heb je me al eens laten zien. Maar of het een legercrank is zou ik niet durven zeggen. De kleur eens vergelijken met die op mijn vorkbuis? De fiets waar het van afkomt is in ieder geval heel anders gebouwd dan mijn frame, met platgeslagen buis als achterpadden. Volgens mij is het geen militaire fiets, of anders van na de oorlog. Van 1915 tot 1940 werden militaire fietsen volgens vastgestelde specificaties bij de AI werkplaats in Delft gemaakt, en die zullen tussen 1915 en 1940 weinig of niet zijn veranderd. Zo heel gek is dat niet, de Zwitserse legerfiets is een ontwerp uit 1905 dat pas in 1993 vervangen door een moderner ontwerp. Er zijn wel kleine verschillen, ook omdat ze door meerdere bouwers werden geleverd, maar alles wel binnen de specificaties. En dat bijna 80 jaar lang! Alles moest uitwisselbaar blijven, vandaar.

    In dat licht is het wel grappig dat er een aantal verschillende kettingbladen te zien zijn op foto’s van vooroorlogse legerfietsen, best veel met ‘BSA’ in het blad ook. Maakte blijkbaar niet uit, als ze maar met vijf boutjes vastzaten? Of legerfietsen standaard een 1/2 x 3/16 transportketting hadden weet ik trouwens niet, zou kunnen, de Zwitserse legerfiets heeft die tenslotte ook.

  7. Correctie, de Zwitserse MO-05 is bijna 90 jaar in gebruik geweest! Ergens in de jaren 30 is er een trommelrem aan toegevoegd, een los model die op de torpedonaaf werd gemonteerd. Voor zover ik weet is dat de enige wijziging, en bovendien een die geretrofit kon worden op oudere modellen. De naaf zal trouwens ook gewijzigd zijn, want de huidige torpedonaaf is een ontwerp uit 1909.

    Wat moesten ze eigenlijk met die torpedo in de bergen, hun sigaretten aansteken na een steile afdaling?! Verklaart wel waarom die trommelrem werd toegevoegd, maar niet waarom dat pas zo laat gebeurde….

        1. Nu is het wel zo dat in de wereld van vooroorlogse legerfietsen nogal gemakkelijk omgegaan lijkt te worden met wat nou echt of waar is. Daar was ook een hele discussie met iemand die hoog en laag beweerde 3 vooroorlogse Fongers legerfietsen te hebben, terwijl er in Nederland geen exemplaren meer bestaan voor zover bekend, en de fietsen duidelijk van latere datum waren dan het laatste jaar dat Fongers nog fietsen leverde aan het leger. Maar ja, ze waren groen, dus….

        2. lijkt me meer een verzinsel i.p.v ergens op gebaseerd te zijn waarom zou je dat in het frame moeten slaan ?[ voetgangers rijwielen bestaan alleen als je band lek is of de ketting eraf ligt toch ?]

            1. Dat was uitgesloten. W.F. staat specifiek op Nederlandse legerfietsen, en het kroontje erboven zou er door de Wehrmacht ook niet boven geplaatst worden. Maar ik vraag het even na waar die betekenis vandaan komt.

              1. iemand moet toch iets weten ?misschien ook op het oude fiets-forum zetten , ik blijf denken wapen =fabriek / Wilhelmina fabrikaat [ivm het kroontje ] ; het blijf gissen …

            2. P.s. er komen ook exemplaren van fietsen met dezelfde W.F. stempels met kroontje in Indonesië voor (maar andere nummers eronder). Ook met dezelfde pomphaken, ingesoldeerde achtervork lugs, nummer in de 20 reeks ingeslagen aan de rechterkant van de zadellug etc.

    1. Inderdaad is kroontje WF uitsluitend te vinden op NL legerfietsen van voor de oorlog. Ik ben ze ook vaker tegengekomen en het zou mij niks verbazen dat het inderdaad wielrijders fiets betekent. Dit is niet dubbelop omdat het NL leger voor de oorlog regimenten wielrijders had (officiele benaming). De fiets is dus eigendom van het koninklijk regiment wielrijders, oftewel een wielrijders fiets. Niks mis mee.

      Duits WOII is uitgesloten, dit zijn hele andere fietsen en ook heel anders gemerkt.

      Ik zal binnenkort nog is rondvragen op de militariabeurs, maar ik ben vrij zeker dat dit toch de verklaring moet zijn.

  8. De letters in het balhoofd en op sommige ander onderdelen zijn niet uitsluitend WF. Ook aangetroffen; CM en AI.
    Die laatste is vrij duidelijk;
    Artillerie Inrichtingen, Eerst in Delft en ivm uitbreiding Zaandam.
    De verklaring Wielrijders Fiets slaat nergens op en is vloeken in de kerk.
    De enige juiste benaming voor het vervoermiddel is Rijwiel. Fietsen deed je er op en is een werkwoord. Rijwiel of kort “het Wiel” is de gebezigde term.

    1. Wapenfabriek misschien? Hier wordt de term W.F. voor wapenfabriek op het Hemrugterrein wordt gebruikt. Er staat niet veel over rijwielfabrikage, behalve dat tijdens crisisjaren daar ook rijwielen en andere produkten voor particulieren werden gemaakt.

  9. Waar is “hier”? Ik ben wel benieuwd! De wapenfabriek op het Hemwegterrein is een dependance van de AI Delft, of er fietsen werden gemaakt weet ik (nog) niet.

  10. Fijn, dank je, goeie link! Ik zie al meteen dat dit géén dependance van de AI Delft was…. Op deze link is meer info te vinden over de productie van militaire fietsen: https://artillerieinrichtingenhembrug.wordpress.com/2017/08/31/delft-is-artillerie-inrichtingen-nog-niet-geheel-kwijt/ Wel interessant: De productie van fietsen vond vanaf het begin in ca 1915 in Delft plaats. In 1925 werden de constructiewerkplaatsen, tot verdriet van de gemeente Delft, naar het Hembrug verplaatst. De rijwielafdeling bleef echter achter in Delft en zou pas bij het begin van de bezetting zijn opgeheven.

    Ook interessant is de info dat de Hembrug in de crisisjaren fietsen voor de particuliere markt bouwde. Blijkbaar werden hier dus ook fietsen gebouwd, en het zou betekenen dat er ook civiele varianten van legerfietsen en dus ook leger-transportfietsen moeten zijn, met dezelfde kenmerken maar natuurlijk niet legergroen. Dan hoeft mijn frame dus niet persé van een legerfiets te zijn geweest (al zit er natuurlijk wel wat legergroen op de vorkbuis). Gecombineerd met de info van Jeroen’s linkje en de info van George lijkt het me wel aannemelijk dat W.F. voor de Wapen Fabriek bij de Hembrug staat.

    1. Dank voor de belangstelling Abram. De restauratie is in volle gang, zij het met tussenpozen want ik heb nog meer te doen…. Ik heb nu alle onderdelen om er weer een rijdende fiets van te maken. De meeste onderdelen zijn uiteraard niet origineel maar ik weet het plaatje aardig te benaderen, inclusief de trommelremmen dus. En een gezondheidszadel, dat zal wel raar fietsen 🙂 Een groot geluk was dat ik een origineel voordragertje heb weten te bemachtigen, en ook een set legergroene houten handvatten. De naven worden twee SA achternaven. De inbouwbreedte van het voorwiel en achterwiel zijn namelijk gelijk en ik kon geen voornaaf vinden met een inbouwbreedte van 125 mm(!) De volgende stap is het kaal maken en opnieuw lakken van het frame en alle onderdelen, in legergroen natuurlijk. De juiste kleur vinden blijkt nog wel een lastige opgave. Heeft iemand een tip?

      Ik post binnenkort wel weer eens een update met wat foto’s.

      1. zeker doen ben benieuwd wat je er van maakt
        kwa lak moet je wel om denken dat je er niet te veel op spuit en het W.F. 122 en het kroontje weg haalt
        ben benieuwd wat je er van maakt

        groet abram

  11. Weer een stukje van de puzzel gevonden; gisteren heb ik een echt legerzadel over kunnen nemen van Maarten Waarlé. Twee veren, een onderdeel van de strop en een paar moeren zijn niet origineel, maar ik ben er toch heel blij mee 🙂

  12. Er staat geen W.F. of C.W. teken (meer?) op, helaas. De middenstrip is overgeschilderd, de lak eronder lijkt grotendeels afgebladderd te zijn. Wat waarschijnlijk ook de reden was voor een kwastje verf, wel in de goede kleur trouwens dus waarschijnlijk is dat al voor de oorlog gedaan. Maar als daar al iets op stond dan is dat nu in ieder geval weg. Het zadel is verder helemaal correct, met een enkele, gebogen veer als onderstel en legergroene lak op alle onderdelen die origineel zijn. Onder een laag zwarte lak, dat wel, dus ik moest er wel even voor krabben. Ik stuur wel een paar foto’s binnenkort, en dan meteen ook van het voordragertje en de handvatten die ik al eerder had gescoord.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *