De onbekende fiets van Erwin Drenth

Goedendag.

Al weer heel lang geleden heb ik hier in de buurt twee transportfietsen gekocht die iemand voor de ijzerboer bij de weg had gezet.
De ene een Simplex, nog aardig compleet en origineel.
Die heb ik gelijk opgekalefaterd, wel was de trapas erg versleten.
Ik heb daar toen een nieuwe kogellageras ingezet, en de oude bewaard om e.v.t. te reviseren of een vergelijkbare as te herplaatsen.
Maar dit bericht gaat over de andere fiets.

Die was er vrij beroerd aan toe, de eigenaar had overwogen deze voor onderdelen voor de Simplex te gebruiken.
Alleen was er eigenlijk niets dat miste aan de Simplex, en alles van het ‘wrak’ was in veel mindere staat, en niet passend.
Op één van de bijgaande foto’s (beetje wazig, heb ik genomen van een foto uit een fotoalbum) zie je de fiets zoals ik hem aantrof.
Het voorwiel zat er niet bij, maar voor de foto gewoon een 28×1 ½ erin gezet.
Het merkje op het achterspatbord, tevens plaatje voor de bevestigingsbouten, is van aluminium.
Het was onleesbaar, en na veel voorzichtig afpielen van oxidelagen kwam vaag de tekst; “Brons Auto Motoren Rijwielhandel Heiligerlee” tevoorschijn.

Ik kon nergens iets van een merk of aanduiding van de fabrikant op de fiets vinden.
Nu is Brons in Heiligerlee nog steeds een bestaand (auto) bedrijf, en ik heb ze toen gebeld.
De eigenaar kon me niet veel meer vertellen dan dat ‘Opa’ met name Gazelle en Empo rijwielen verkocht.
Toeval wilde, dat het plaatje dat Gazelle op het achterspatbord monteerde, exact dezelfde afmetingen had als het halfvergane leveranciersembleem van Brons.
Ik heb er dus maar een Gazelle plaatje opgezet, lijkt het weer wat en gaat het originele plaatje niet nóg verder achteruit (ik wil, als ik ooit de tijd vind, een replica maken)

Waarschijnlijk zegt dat niets over het daadwerkelijke merk van mijn fiets, de meeste door hun geleverde rijwielen zullen dit plaatje hebben gekregen denk ik.
In ieder geval zou ik bij Gazelle toch wel ergens een merk of aanduiding verwachten, en op zijn minst de Gazellen in het voorste kettingwiel.

De enige namen die ik tegenkwam waren ‘Standaard‘, ingeslagen voor in het transportrek (zie de frottage die ik gemaakt heb toen ik de boel blank had geborsteld), en ook de tekst:
‘Josseling, 1 jaar garantie tegen roest en breuk’ als transfer op de binnenbalhoofdbuis.

Inderdaad was dat de enige plek op het rijwiel waar bijna geen roest zat.
Het lijkt me wel, dat deze vork mogelijk niet de originele is, wegens die ver doorlopende schroefdraad.
Dan zou dit dus ook geen aanwijzing zijn voor het merk transportfiets.
Rest dan het framenummer, te weten; 248609.

Tot mijn grote spijt en schaamte moet ik bekennen dat ik niet meer precies weet welke achternaaf er toen in zat, dit had natuurlijk een mogelijke hint kunnen zijn qua leeftijd, en in combinatie met het framenummer een merk kunnen opleveren.
Hoewel, gezien de staat van het geheel zou het ook al eens vervangen kunnen zijn.
Ik weet wel dat het een terugtraprem-naaf was alleen het merk?
Misschien heb ik het bewaard ergens in de enorme hoeveelheid fietsdelen..
In ieder geval was het behoorlijk gaar, kettingwiel compleet ingesleten (die van de crank gek genoeg niet) en de velg geheel doorgeroest.
Gaandeweg heb ik het ding een nieuw leven gegeven.

De dikke trapas, met grote dikke kogels (Thomson type) hoefde alleen maar revisie, in een ergens opgesnorde 28x 1,75 velg heb ik een Torpedo Duomatic naaf gespaakt (rijdt geweldig, af en toe toer ik er nog eens mee en in de tweede versnelling ga je als een speer. Bijna eng met zo’n zwaar gevaarte)
Het voorwiel met naaf vond ik bij toeval bij een kennis in de schuur, die niet eens wist dat het ding er lag..
Verder heb ik de boel zo terughoudend mogelijk opgeknapt.
Mijn lasnaden in de spatborden zijn niet perfect geslepen, deuken niet helemaal glad geplamuurd, en ik heb de boel gelakt met Tencoferro zwarte metaallak .
Da’s mijn favoriete oude-fietsen lak die mooi satijnzwart opdroogt en oersterk is.
Dat alles leek me passend voor deze fiets die waarschijnlijk een érg zwaar leven heeft gehad.
Nu zit ik alleen nog met die brandende vraag; welk merk zou het kunnen zijn?

Vriendelijke groet, Erwin H. Drenth

11 gedachten aan “De onbekende fiets van Erwin Drenth”

  1. Beste Erwin,

    Gezien het framenummer (vorm van de cijfers etc.) is dit een Empo-fiets, en het bouwjaar is daarmee ca. 1950.

    Groeten,
    Herbert

  2. Goedendag Herbert.

    Dank voor uw reactie.
    Zelf heb ik ook de gedachte gehad dat het een Empo zou zijn.
    Met de datering uit de lijst ‘hoe oud is deze fiets’ van de vereniging De Oude Fiets kwam ik dan ook ergens vóór 1953 uit.
    Maar ik had het ‘gevoel’ dat de fiets ouder zou zijn, misschien van voor WO2.
    Ik kan me ook voorstellen dat transportfietsen niet zo onderhevig waren aan de ‘mode’ en het product jarenlang ongewijzigd bleef.
    En dat het daarom ouder aandoet.
    Ik heb wel op afbeeldingen gekeken van Empo transportfietsen, maar die hebben allemaal een stuurbevestiging met strop.
    De mijne heeft een gewone achtkantmoer en een stuurbout.
    Wel heb ik het idee dat de voorvork een latere toevoeging is.
    Of hij ooit kromgereden is, of dat er een extra sterk exemplaar is geplaatst (de vork is inderdaad héél zwaar uitgevoerd) omdat de fiets zwaar beladen moest, wie zal het zeggen.
    Zou wel de stuurbevestiging kunnen verklaren.
    En Empo behoorde inderdaad tot de handelswaar van de firma Brons.
    En wat dat plaatje op het achterscherm betreft; ik heb vandaag een oude messing Empo plaat geprobeerd, maar de afstand tussen de boutgaten was te groot.
    Maar ik zag ook dat, in tegenstelling tot wat ik beweerde in mijn verhaal, het plaatje hier niet ter hoogte van de spatbordbevestiging zit.
    De gaten zijn er waarschijnlijk gewoon door de firma Brons in geboord, speciaal voor het firmalogo.
    Ik had niet goed gekeken..
    Ik houd het voorlopig ook op Empo.

    Oja, ik vond vandaag ook het binnenwerk met kettingwiel van de oorspronkelijke achterwielnaaf!
    Ik heb foto’s gemaakt maar zie dat ik die hier niet kwijt kan.
    Het is een systeem met remmantel, bediend door een drijfkop met schroefdraad als bij de Torpedo komeetnaaf.
    Volgens mij heeft Novo uit Zweden dit systeem ook toegepast.
    Ik heb nog geen naam kunnen vinden, en het naafhuis ook niet..
    ’t Is een fiets met een verhaal, en daar heb ik weer een hoofdstukje aan toegevoegd.

    Vriendelijke groet, Erwin

    1. Misschien dat Bas nog wel de foto’s voor jou wil plaatsen. Een terugtrapremnaaf met remmantel en conuskoppeling – dat kan inderdaad de Novo van Husqvarna zijn, maar ook b.v. de Duitse NSU waarvan Empo de importeur was. Al weet ik zo 1-2-3 niet of dat na de oorlog ook nog zo was.

      Groeten,
      Herbert

  3. Hoi Erwin,

    Het is even wachten op de foto’s maar een Huqvarna naaf ziet er zo uit

    http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Rücktrittbremse_geschnitten.jpg

    http://www.antiekefietsen.nl/nl/Onderdelen/Naven/Zweeds/Husqvarna/Pag%20Husqvarna%20novo%20terugtrapnaaf.htm

    En meestal staat daar een duidelijke merknaam op.
    Ook de vorm van de remhevel is typisch. Op de eerste foto hierboven is niet precies te onderscheiden of die van een Torpedo, een Styria of een Husqvarna is.
    De eerste twee lijken me onwaarschijnlijk omdat dergelijke remhevels van voor 1940 zijn en omdat de fiets jonger blijkt zal het dat niet zijn.
    Maar stuur de foto’s eens naar Bas dan komen ze hier vanzelf tevoorschijn.

    Gazelle is overigens een van de (weinige) merken die Husqvarna naven monteerde.
    Husqvarna had overigens een model voor toerfietsen maar ook een iets bredere en zwaardere naaf voor transportfietsen.

    Groetjes van mij,
    Charles Waagenaar

  4. Hoi Erwin

    Als het een Empo is kan het zijn dat er in het balhoofd 2 gaatjes zitten voor het Empo balhoofd plaatje de afstand hart / hart zal dan 45 MM zijn .
    Misschien kun je op de huls van de Husqvarna naaf een bouwjaar vinden helaas op de NSU niet .
    Bij Torpedo naven vind je de produktie jaren ook op onderdelen van het binnenwerk .
    Zelfs bij Doortrappers kun je de produktie jaren vaak terugvinden op de assen en conen in ieder geval tot in de jaren 30 .

    1. Hallo Marcel en Charles.

      Ik heb de remhevel eens ontdaan van een dikke plak roest, en inderdaad kwam er ‘Husqvarna’ tevoorschijn.
      Helaas heb ik het naafhuis nog niet gevonden.
      Ik gooi niet snel iets weg, maar dat heeft ook tot gevolg dat er vele, vele bakken met onderdelen zijn.
      En het is alweer een poos geleden dat ik de fiets onder handen nam.
      In de balhoofdbuis zitten géén gaatjes!
      Misschien is het een als los frame opgebouwde Empo?
      Ik zag in de documentatielijst van De Oude Fiets, over Empo, dat ze ook losse frames leverden.
      Om naar eigen inzicht op te bouwen denk ik.
      Waarschijnlijk werden die dan zonder logo geleverd.
      Maar het is gissen van mijn kant.
      Ik zit ook nog met twee bakfietsen (nog in onderdelen weliswaar) waarop ik nergens een fabrieksnaam kan ontdekken.
      Trouwens, in het voorwiel dat ik in de ‘Empo’ heb gemonteerd zit een dikke transportfietsnaaf van het merk ‘Heco’ , met een olienippeltje.
      Is dat een merk dat ook op deze fiets gezeten zou kunnen hebben?
      Echt belangrijk is het natuurlijk niet, het ding rijdt gewoon heerlijk met z’n twee versnellingen en alles ziet er uit alsof het zo bedoeld had kunnen zijn.
      Wel zit op de Duomatic naaf gewoon een standaard (smaller) tandwiel.
      Geen idee of er nog brede transportfiets tandwielen te koop zijn?
      Bij een oude fietsenmaker hier uit de buurt heb ik jaren geleden de laatste ‘stock’ van zolder gekocht.
      Dat waren er maar twee, voor doortrappers.
      De mijne heeft natuurlijk drie van die uitstulpingen die over ‘spiebanen’ op de drijfkop glijden en met een borgring gezekerd.
      Het rijdt er niet minder om en ik fiets ook niet met volle belasting.

      Vriendelijke groet, Erwin

  5. Hoi Erwin,

    Die Husqvarna naven zijn beslist goed. Zweeds staal staat goed bekend en de naven remmen beter dan die van Torpedo. Niet dat die laatste het niet goed doen maar Husqvarna doe het gewoon beter en ze gaan rond als een naaimachientje :-o)
    Ik heb zelf ook een Duomatic in een van mijn Junckers gespaakt waar ik al jaren met veel plezier mee rondfiets. Die remmen overigens ook beter dan de Torpedo van F&S. Er werd indertijd geopperd dat de naaf te licht zou zijn voor een zware transportfiets maar dat kan ik tegenspreken. Zolang de as maar goed geborgd is door de asmoeren gebeurt er niets mee. Als de as mee gaat draaien dan worden de konen naar elkaar toe gedraaid en is het einde verhaal. En goed in de olie houden natuurlijk. Zeker als je vaak met het zware verzet fietst.
    Dikke tandwielen 1/2 x 3/16 zijn er bij mijn weten alleen maar gemaakt met schroefdraad. Ik heb er indertijd ook naar gezocht maar niet kunnen vinden. Niet dat het erg is want het model in de maat 1/2 x 1/8 wat je moet schuiven en borgen is nog steeds te koop dus als je na 20 jaar zo’n tandwiel versleten hebt zet je er gewoon weer een nieuwe op :-o)
    Weet je zeker dat er Heco in de voornaaf staat? Er is namelijk een veel voorkomend merk Weco uit Duitsland die dikke naven voor transportfietsen heeft gemaakt.
    Ik weet niet welke fietsfabrikant die naven ooit heeft gemonteerd. Het lijkt een vervangingsnaaf.

    Groetjes van mij,
    Charles Waagenaar

    1. Goedendag Charles.

      In de voornaaf staat inderdaad Weco, en niet Heco.
      Het zijn hééle kleine lettertjes.
      En ik had de naaf geschilderd omdat het chroom er zowat af was.
      Met de neus tussen de spaken, scheel kijkend naar beneden zie ik inderdaad ook heel vaag in kleine lettertjes dat er ‘Made in Germany’ onder staat.
      En wat het kettingwiel betreft; de meeste transportfietsen zullen bij lange na niet zo zwaar worden beladen als vroeger.
      Ik heb een mooi boek over de Boderijders die vroeger Groningen aandeden.
      Met veel foto’s van beurtschippers, paard en wagen, oude vrachtwagens, maar ook bak- en transportfietsen.
      Als je dan ziet hoeveel er op zo’n rekje past..
      En dat ze ermee konden fietsen überhaupt.
      Mijn Empo heeft nu een lui bestaan, zeg maar een welverdiende oude dag.
      Ik hoop dat ik die Husqvarna naafhuis nog vind, ik ben toch wel benieuwd welk jaartal er op staat.
      Ik heb wel een tweetal Novo naafhuizen gevonden, van 1957 en 1954.
      Die zijn dus ook van Husqvarna?

      Vriendelijke groet Erwin

      1. Hoi Erwin,

        Novo is van Husqvarna dus ja, want ik ken geen ander merk wat een type naaf heeft met de naam Novo. Maar je weet nooit natuurlijk :-o)
        En wat betreft die belasting, ik heb wel eens ingeslagen letters en cijfers gezien die tussen de balhoofdlagers in het frame waren geslagen en daar werd een maximale belasting mee aangegeven van 400kg!!
        Ik weet niet of dat reclame is geweest die qua stijl zijn tijd vooruit was maar ik heb wel eens rondgefietst met 140kg. Dat kostte wel wat moeite maar nou ook weer niet zoveel dat het moeilijk was.
        Tegen iemand met een moderne ’transportfiets’ zou ik zeggen “don’t try this at home” :-o)

        Groetjes van mij,
        Charles Waagenaar

        1. Hallo Charles.

          Nieuwe transportfietsen zijn er denk ik meer voor de ‘look’ want dat is tegenwoordig belangrijker.
          En van de Arbo mag je toch ook niet zoveel meer.
          Nu heb ik daar als zelfstandig ondernemer minder mee te makken, maar ik denk dat als ik een werknemer zou hebben, en die met 400 kilo zou laten fietsen, ik een dikke prent zou krijgen.
          Ik heb nog wel een tijdje voor klussen hier in de buurt een prachtige Juncker bakfiets gebruikt, helemaal vol gemikt met gereedschap en bouwmaterialen.
          Helaas heb ik die doorgegeven, wel aan iemand die hem onder dak kan hebben staan.
          Maar als hij hem kwijt wil, wil ik ‘m wel weer terug..

          Groet, Erwin

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *